Antyoksydanty to substancje obecne w zdrowej diecie, które są powszechnie uważane za naturalne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko wielu chorób m.in. układu krążenia, nowotworów, cukrzycy, miażdżycy czy choroby Alzheimera. Istnieją także doniesienia naukowe, że wspierają one również leczenie trądziku. Warto więc, abyśmy przyjrzeli się temu tematowi bliżej.
Wolne rodniki – kiedy są dla nas zagrożeniem?
Aby opisać ważną rolę antyoksydantów, należy najpierw wspomnieć o powstających w naszym ciele wolnych rodnikach tlenowych. Są to bardzo reaktywne cząsteczki, które nasz organizm tworzy między innymi do pozbywania się niewłaściwych komórek, zarówno własnych, jak i obcych, np. bakterii czy wirusów. Używają ich w swej pracy komórki naszego układu odpornościowego. W warunkach fizjologicznych ich obecność jest dobrze regulowana i nie zagraża naszemu organizmowi.
Jednak wiele czynników zewnętrznych (długotrwały stres, wiek, narażenie na promieniowanie UV) i wewnętrznych (choroby przewlekłe, stany zapalne) może sprawić, że będziemy się borykać z nadmiarem wolnych rodników. Co z tego wynika?
Nadmiar wolnych rodników powoduje uszkodzenia w organizmie i prowadzi do rozwoju stanów zapalnych, a w konsekwencji różnego rodzaju schorzeń.
Gdzie znajdziemy antyoksydanty?
Antyoksydanty, o których tu piszemy, to substancje zdolne do neutralizacji wolnych rodników. Jeśli dbamy o to, żeby na naszych talerzach znajdowała się zdrowa i nieprzetworzona żywność, to na pewno dostarczymy je do organizmu w odpowiedniej ilości. Ważne, żebyśmy robili to regularnie i dbali o „kolorowy talerz” każdego dnia.
Gdzie więc szukać antyoksydantów? Głównym ich źródłem są warzywa i owoce, m.in. takie jak:
- szpinak, sałata, jarmuż, szpinak, czyli nasze ulubione warzywa zielone;
- owoce jagodowe (truskawki, maliny, czarna porzeczka, wiśnie, agrest, jeżyny);
- acerola;
- kiwi, mango, awokado;
- marchew.
Sami widzicie, jak pyszne i odżywcze warzywno-owocowe smoothie można z wyżej wymienionych produktów sporządzić. A to tylko nieliczne przykłady warzyw i owoców, które zawierają witaminy A, E i C, będące silnymi antyoksydantami.
Także codzienna herbata, kawa czy napary ziołowe oraz używane w przygotowaniu posiłków przyprawy zawierają spore ilości antyoksydantów. Sięgajcie również śmiało po orzechy, nasiona czy dobrej jakości oleje tłoczone na zimno (dodając je np. do sałatki czy smoothie), które są ich bogatym źródłem.
Antyoksydanty i ich rola w terapii trądziku
Neutrofile, będące komórkami układu odpornościowego, uczestniczą w reakcji zapalnej obecnej w trądziku. Komórki te wytwarzają wolne rodniki jako odpowiedź na stan zapalny. Jeśli reakcja zapalna się przedłuża, może to powodować nadmiar tych reaktywnych form tlenu. Ponadto w badaniach naukowych zaobserwowano, że pacjenci z trądzikiem mają niższą aktywność dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy i peroksydazy glutationowej, czyli specjalnych enzymów redukujących ilość wolnych rodników. Badania sugerują więc, że uszkodzenia związane z utlenianiem mogą pełnić ważną funkcję w powstawaniu trądziku. Wynika stąd, że antyoksydanty, wiążąc wolne rodniki, będą naszym sprzymierzeńcem w walce z niszczeniem tkanek w przebiegu trądziku.
Rola antyoksydantów – badania in vitro i na zwierzętach
Resweratrol ze skórek owoców
Warte uwagi jest jedno z badań, w których oceniono wpływ przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego resweratrolu na wzrost bakterii Propionibacterium acnes. Okazało się, że w niższych stężeniach resweratrol działa bakteriostatycznie (czyli hamująco na rozwój bakterii), a w wyższych bakteriobójczo na tę związaną ze zmianami trądzikowymi bakterię.
Czy wiecie, że najlepszymi źródłami resweratrolu są m.in. czerwone winogrona, soki winogronowe, jabłka, truskawki, czerwone porzeczki, żurawina, rabarbar i kakao w proszku? Warto je więc włączyć do jadłospisu.
Kwercetyna z owoców i warzyw
W badaniach in vitro i in vivo naukowcy badali także wpływ znanego antyoksydantu, czyli kwercetyny, na Propionibacterium acnes. Kwercetyna jest powszechna w owocach i warzywach – znajdziemy ją na przykład w winogronach, aronii, cebuli, szczypiorku, papryce, ale także w liściach zielonej herbaty. Prace badawcze potwierdziły jej wpływ przeciwzapalny i hamowanie wytwarzania cytokin prozapalnych.
Katechiny z zielonej herbaty
Badanie przeprowadzone na chomikach wykazało, że katechiny zawarte w zielonej herbacie hamują produkcję łoju. Działają one na nasze hormony płciowe (steroidowe). To właśnie hormony męskie, czyli androgeny, są przede wszystkim odpowiedzialne za nadmierny łojotok. W związku z tym hamowanie przez katechiny produkcji i aktywności androgenów wpływa na zmniejszenie wydzielania łoju w przebiegu trądziku.
Rola antyoksydantów – badania na ludziach
Naukowcy poddali badaniu krwi 100 nowo zdiagnozowanych osób z trądzikiem. Sprawdzano poziom witaminy A i E w osoczu, porównując wyniki chorych z wynikami 100 zdrowych osób. Okazało się, że u pacjentów z trądzikiem stężenia tych witamin są istotnie niższe. Dodatkowo im wyższy niedobór witaminy A stwierdzano, tym cięższa była postać trądziku.
Witaminy A i E są rozpuszczalnymi w tłuszczach antyoksydantami i podanie ich pacjentom z trądzikiem poprawia stan skóry.
Peroksydaza glutationowa, czyli enzym regulujący nadmiar wolnych rodników, występuje w erytrocytach osób z trądzikiem w niższym stężeniu niż u osób zdrowych. Jest to enzym zależny od selenu. Gdy chorym pacjentom podawano 0,2 mg selenu razem z 10 mg jednej z form witaminy E dwa razy dziennie przez 6–12 tygodni, uzyskano korzystny efekt, szczególnie u pacjentów z trądzikiem krostkowym. Wynika z tego, że warto włączać do diety naturalne źródła selenu, chociażby jajka, orzechy nerkowca, łososia czy pieczarki, a także olej z ostropestu, orzechy, awokado, kiwi i masło – doskonałe źródła witaminy E.
Podsumowanie
Sięgajcie śmiało i często po świeże warzywa i owoce, które obfitują w dobroczynne dla organizmu, w tym także dla naszej skóry antyoksydanty. Liczne badania dowodzą ich pozytywnego wpływu na organizm.
Opracowanie artykułu: mgr farmacji Marta Koziarska
Bibliografia:
- Hyeon-Ji L., Sa-Haeng K., Young-Jae S., Yong-Deok J., Jong-Sik J., Inhibitory Effect of Quercetin on Propionibacterium acnes-induced Skin Inflammation, „International Immunopharmacology” 2021.
- El-akawi Z., Abdel-Latif N., Abdul-Razzak K., Does the plasma level of vitamins A and E affect acne condition?, „Clinical and Experimental Dermatology” 2006.
- Michaelsson G., Edqvist L.E., Erythrocyte glutathione peroxidase activity in acne vulgaris and the effect of selenium and vitamin E treatment, „Acta Dermato-venerologica” 1984.
- Liao S., The medicinal action of androgens and green tea epigallocatechin gallate, „Hong Kong Medical Journal” 2001.