Trądzik jest powodem do zmartwień dla wielu nastolatków, ale nie tylko dla nich. Może się bowiem pojawić w okresie dojrzewania, ale potrafi też uprzykrzyć życie dorosłym ludziom – i to właśnie wtedy, gdy najmniej się tego spodziewają. Co więcej, może przyjmować różne formy: od drobnych zaskórników po bolesne zapalne zmiany skórne.
Zanim więc zaczniesz testować różne kosmetyki, dowiedz się, z jakim typem trądziku masz do czynienia. Każda jego odmiana ma inne przyczyny i wymaga innego podejścia – zarówno w pielęgnacji, jak i w leczeniu.
Sprawdź, jak działać skutecznie – bez frustracji i błądzenia po omacku.
Trądzik to nie „błąd higieny”
Wciąż panuje błędne przekonanie, że trądzik to wynik niedostatecznego oczyszczania skóry. Tymczasem to schorzenie dermatologiczne, które wymaga odpowiedniego leczenia – dostosowanego do przyczyny wystąpienia krostek, wieku pacjenta, typu skóry i nasilenia zmian.
Przyczyn trądziku może być kilka: geny, hormony (np. zmiany związane z cyklem menstruacyjnym, ciążą czy stresem), a także osłabiona bariera ochronna skóry. Wszystko to prowadzi do zatykania ujść gruczołów łojowych, namnażania bakterii (przede wszystkim Cutibacterium acnes) i w efekcie – powstawania zaskórników, grudek, krost i innych zmian trądzikowych.
Z wiekiem skóra traci swoją naturalną elastyczność i szybciej się przesusza. Może się więc zdarzyć, że jednocześnie będziesz się mierzyć z trądzikiem i suchą, wrażliwą cerą. Trądzik może pojawić się także w okresie menopauzy. Nic dziwnego – to czas ogromnych zmian hormonalnych, które wpływają na cały organizm, w tym także na skórę. Jakie to zmiany? Otóż spada poziom estrogenu, a relatywnie wzrasta poziom androgenów, co może prowadzić do nadprodukcji sebum i powstawania niedoskonałości, szczególnie w okolicach brody i dolnej części twarzy.
U dorosłych trądzik bywa trudniejszy do leczenia, bo często współwystępuje z innymi problemami skórnymi, jak przesuszenie, pierwsze zmarszczki czy nadwrażliwość. Co ciekawe, „dorosły trądzik” wygląda nieco inaczej niż ten młodzieńczy. Często dotyczy głównie dolnej części twarzy – brody, żuchwy, czasem szyi – i potrafi być naprawdę uparty.
Różne rodzaje trądziku – poznaj swojego przeciwnika
Trądzik zwykle jest kojarzony z pryszczami na twarzy. Tymczasem to całe spektrum różnych zmian skórnych, które mogą mieć odmienne przyczyny i wymagają różnych sposobów leczenia. Istnieje kilka klasyfikacji trądziku, bo można go różnicować pod wieloma względami, np. z uwagi na źródło zmian skórnych lub nasilenia objawów.
Poznaj swojego wroga, aby wiedzieć, jakie działa przeciwko niemu wytoczyć.
Rodzaje trądziku a wiek pacjenta
Biorąc pod uwagę wiek osoby, u której wystąpiły zmiany, możemy wyróżnić dwie odmiany trądziku.
Trądzik młodzieńczy
Pojawia się na skórze w okresie dojrzewania i wywołany jest typową dla tego wieku „burzą hormonalną”. Na twarzy, dekolcie i plecach występują zaskórniki, grudki i krosty, a czasem torbiele.
Trądzik dorosłych
Jak sama nazwa mówi, jest to trądzik, który utrzymuje się na skórze po okresie dojrzewania lub pojawia się dopiero w wieku dorosłym. Zmiany często lokalizują się w dolnej części twarzy – na brodzie i żuchwie. Nierzadko towarzyszą im stany zapalne i bolesne grudki. Co może być jego przyczyną? Cóż, zwykle jest on wynikiem zmian poziomu hormonów (podczas cyklu menstruacyjnego, ciąży, menopauzy czy przy problemach z gospodarką hormonalną) i ma charakter nawracający.
Rodzaje trądziku ze względu na wygląd i stopień zaawansowania zmian skórnych
Niektórzy specjaliści klasyfikują trądzik, opierając się na ocenie zmian i stopniu ich zaawansowania.
Trądzik zaskórnikowy
Patrzysz w lustro. Ku Twojej rozpaczy na twarzy odkrywasz nowe czarne kropki lub białe grudki? To znaczy, że masz do czynienia z trądzikiem zaskórnikowym. Choć potrafi Ci zepsuć humor, nie jest groźny ani uciążliwy. Dominują w nim zaskórniki otwarte (to właśnie te czarne kropki) oraz zaskórniki zamknięte (dobrze znane Ci małe białe grudki). Stan zapalny w tej postaci trądziku jest słabo nasilony. Zmiany zaskórnikowe przeważnie obserwuje się na nosie, czole i brodzie, czyli w obszarach większego wydzielania łoju. Są one charakterystyczne dla trądziku młodzieńczego i często ustępują po okresie dojrzewania. Nie lekceważ ich jednak, ponieważ w niesprzyjających warunkach może rozwinąć się w cięższą postać. W dbaniu o skórę z tym rodzajem trądziku pomoże Ci:
- łagodne oczyszczanie skóry odpowiednimi żelami myjącymi,
- tonizowanie skóry w celu przywrócenia właściwego pH,
- stosowanie produktów z kwasem azelainowym takich jak ACNE-DERM lub retinoidami w celu łagodzenia zmian skórnych.
Zwykle ta postać trądziku jest łatwa do leczenia i nie pozostawia na skórze widocznych blizn.
Trądzik krostkowy
Na swojej skórze możesz zaobserwować także niewielkie zaczerwienienia oraz bolesne, twarde krostki i guzki. To trądzik krostkowy, który zwykle pojawia się na młodej skórze. W zaostrzeniu objawia się ropnymi wypryskami i intensyfikacją stanu zapalnego. Niestety po wygojeniu zmian może zostać na twarzy blizna lub przebarwienie.
Jak możesz sobie pomóc w przypadku trądziku krostkowego? Stosuj pielęgnację podobną jak w trądziku zaskórnikowym. Ponadto:
- unikaj silnego pocierania skóry,
- używaj kosmetyków, które nie zatykają porów,
- unikaj kosmetyków mogących nasilić stan zapalny.
Do leczenia zmian krostkowych można zastosować preparaty z retinoidami, kwasem azelainowym, kwasem salicylowym i nadtlenkiem benzoilu. Jeśli mimo stosowania domowej pielęgnacji trądzik się utrzymuje lub nasila, skonsultuj się z dermatologiem, który być może zaproponuje Ci silniejsze preparaty lub leczenie ogólne.
Trądzik grudkowo-krostkowy
Jeśli Twoja skóra jest upstrzona zaskórnikami, czerwonymi grudkami i ropnymi krostami, masz do czynienia z trądzikiem grudkowo-krostkowym. Zmiany obejmują często nie tylko twarz, ale także klatkę piersiową i plecy. Ze względu na silniejszy stan zapalny ten rodzaj trądziku często wymaga leczenia dermatologicznego. Tym bardziej że ustępujące krosty nierzadko zostawiają blizny na skórze. W pielęgnacji i leczeniu większy nacisk kładzie się na działanie przeciwzapalne. Dlatego sięgnij po kosmetyki z kwasem azelainowym takie jak żel ACNE-DERM, niacynamidem lub cynkiem. Lekarz prawdopodobnie zaleci Ci też retinoidy i miejscowe preparaty z antybiotykami.
Trądzik ropowiczy
Gdy do zaskórników, krost i grudek dołączają głębokie zmiany zapalne z dużą ilością ropnej treści, borykasz się z trądzikiem ropowiczym. To trudny przeciwnik. Zmiany są bolesne i zostawiają po sobie trudne do usunięcia blizny. Skup się więc na delikatnej pielęgnacji preparatami, które poprawiają gojenie się skóry. Dobrze sprawdzą się kosmetyki i leki zawierające m.in. deksopantenol (np. w serii leków ALANTAN) i ceramidy. Koniecznie też udaj się do dermatologa, który zaleci odpowiednie leczenie (np. antybiotyki, izotretynoinę).
Trądzik skupiony
Kolejną ciężką postacią trądziku jest trądzik skupiony. Rozpoznasz go po bolesnych zmianach skórnych, które zlewają się ze sobą, tworząc trudne do wygojenia nacieki. Zajęta bywa nie tylko twarz, ale i pachy, pachwiny bądź pośladki. Dużo częściej tego typu trądzik dotyczy panów. Jeśli i ty masz z nim problem, musisz wezwać posiłki – nie poradzisz z nim sobie bez pomocy doświadczonego dermatologa.
Trądzik bliznowaty
Jeśli Twoimi wrogami są trądzik ropowiczy i trądzik skupiony, powinieneś wzmóc kontrolę, gdyż mogą one przejść w postać cięższą, czyli trądzik bliznowaty. W takim wypadku w okolicach zmian trądzikowych tworzą się bliznowce. Są to guzowate, przerośnięte i stwardniałe blizny powstałe w wyniku przerostu fibroblastów skórnych. Leczenie bliznowców jest trudne i wymaga stałej opieki dermatologa.
Trądzik piorunujący
Ta odmiana trądziku jest jedną z najcięższych postaci trądziku, ale na szczęście nie występuje często. W tej odmianie trądziku trudnym do leczenia zmianom skórnym towarzyszą objawy ogólne, takie jak wzrost stężenia leukocytów we krwi, podwyższony poziom OB, wzrost temperatury ciała, bóle stawów, osłabienie lub białkomocz. W przebiegu trądziku piorunującego bezwzględnie konieczna jest specjalistyczna opieka lekarska.
Czym jest trądzik wywołany?
Specyficznym rodzajem trądziku jest trądzik wywołany. Objawia się zmianami do złudzenia przypominającymi te, które występują w trądziku młodzieńczym. Jednak przyczyna ich powstania jest inna – wiąże się z czynnikami zewnętrznymi. To wbrew pozorom bardzo dobra wiadomość. Jeśli bowiem wyeliminujesz źródło problemu i będziesz prawidłowo pielęgnować skórę, to samoistnie się ona zagoi.
Przykładem takiego trądziku jest:
- Trądzik zawodowy – może u Ciebie wystąpić, jeśli w pracy masz styczność z różnorodnymi chemikaliami, takimi jak związki chloru, smary, ropa naftowa, oleje mineralne. Do jego wystąpienia mogą także przyczynić się zadymione i zapylone pomieszczenia (obecność w powietrzu pyłu węglowego, szklarskiego, drzewnego i innych). Zmiany trądzikowe pojawią się w miejscach narażonych na kontakt z czynnikiem wywołującym.
- Trądzik polekowy – nietypowa reakcja skóry na podawane leki, takie jak sterydy, jod, barbiturany, witamina B12.
- Trądzik kosmetyczny – niektóre kosmetyki, zwłaszcza kolorowe, zawierają substancje komedogenne, czyli zapychające pory skóry. Uważaj więc na tę grupę kosmetyków, bo ich długotrwałe stosowanie może spowodować zablokowanie ujścia gruczołu łojowego i rozwinięcie się zmiany trądzikowej. Aby wyleczyć ten rodzaj trądziku, wystarczy zrezygnować z tego typu kosmetyków.
- Trądzik niemowlęcy – swoisty rodzaj przemijającego trądziku, z którym mogłeś(-łaś) mieć do czynienia jako niemowlę. Główną przyczyną jego powstawania jest wpływ hormonów mamy na dziecko. Jednak może on też się rozwijać pod wpływem niewłaściwie dobranych olejków, używanych do pielęgnacji delikatnej skóry niemowlaka.
- Trądzik samouszkadzający – osobliwa postać trądziku, która powstaje wskutek mechanicznego uszkadzania skóry. Są osoby, które w wyniku różnych stanów emocjonalnych mają zwyczaj pocierania, drapania czy nadmiernego uciskania skóry. Jeśli i Ty należysz do tej grupy ludzi, wiedz, że taki nawyk może powodować powstawanie zmian trądzikowych. Nie polecamy też mechanicznego usuwania (wyciskanie, rozdrapywanie) już istniejących zaskórników, grudek czy krostek. Takim postępowaniem możemy doprowadzić do powstania trudnych do usunięcia blizn, odbarwień i przebarwień skóry.
- Trądzik wiosenny, tzw. trądzik Majorka – ten rodzaj trądziku jest związany z ekspozycją na wysoką temperaturę, więc możemy go zaobserwować na wiosnę, latem, na wakacjach w krajach tropikalnych. Zdarza się także u osób, które w pracy narażone są na podwyższoną temperaturę powietrza. W tym rodzaju trądziku obserwujemy głównie powstawanie grudek przy mieszkach włosowych.
Kwas azelainowy – wsparcie w leczeniu trądziku
Czujesz, że przegrywasz walkę z trądzikiem? Spróbuj terapii kwasem azelainowym. Znajdziesz go w preparacie kosmetycznym ACNE-DERM, który przynosi skórze trądzikowej wymierne korzyści. Działa:
- przeciwzapalnie,
- przeciwbakteryjnie,
- keratolitycznie (przyspiesza złuszczanie naskórka),
- rozjaśniająco (niweluje przebarwienia).
Dlatego może być polecany w przypadku łagodniejszych i umiarkowanych postaci trądziku, takich jak trądzik zaskórnikowy i grudkowo-krostkowy. W cięższych postaciach trądziku (np. w trądziku ropowiczym czy skupionym) może stanowić wsparcie głównego leczenia dermatologicznego.
Podsumowanie
Jak widzisz, trądzik ma wiele oblicz i w związku z tym jego leczenie wymaga indywidualnego podejścia. Bardzo istotna jest także prawidłowa pielęgnacja. Ze skórą trądzikową należy bowiem postępować delikatnie i nie narażać jej na dodatkowe urazy. Ważne jest także prawidłowe jej nawilżanie i wspomaganie w gojeniu zmian. Dobrym wsparciem kosmetycznym pielęgnacji jest krem Acne-Derm z kwasem azelainowym.
Opracowanie: mgr farmacji Marta Koziarska
Bibliografia
- Jankowiak W., Imielski W., Pachurka J., Kosmetologia wobec problemów skóry tłustej i trądzikowej, „Kosmetologia estetyczna” 2016, t. 5, s. 501–504.
- Janda K., Chwiłkowska M., Trądzik pospolity – etiologia, klasyfikacja, leczenie, „Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie” 2014, t. 60, nr 2, s. 13–18.